Kompasy a buzoly jsou základními pomůckami při turistice v neznámé oblasti. Pokud milujete objevování nových míst, kompas nebo buzola by měly být ve vašem batohu, případně v kapse. Díky nim se snadněji zorientujete a vždy budete vědět, kde je sever. S tímto jednoduchým a cenným pomocníkem se můžete bez obav vydat za Funkcje kompasu MongoDB. MongoDB Compass jest dobrze znany z następujących cech wyróżniających: Wizualizacja indeksu: Pozwala uzyskać ujednolicony widok wszystkich indeksów w MongoDB. Proste zapytanie: Ponieważ nie jest wymagana żadna wcześniejsza wiedza na temat zapytań MongoDB, zapytania w bazie danych MongoDB są stosunkowo proste. 6. Mapy gęsi. Aplikacja Goose Maps to aplikacja, która pomaga korzystać z map na zegarku Apple Watch Ultra. Aplikacja offline jest dostępna zarówno offline, jak i online na urządzeniu do noszenia. W przeciwieństwie do innych aplikacji mapowych, można jej używać bezpośrednio na smartwatchu bez iPhone'a. Większość produkowanych obecnie kompasów, zamiast igły posiada płaski dysk magnetyczny. Jest to połączenie igły i tarczy kompasu w jednym, ruchomym elemencie. Działa on w taki sam sposób jak igła, tylko że samoczynnie wskazuje Ci wszystkie kierunki świata i nie trzeba obracać kompasu, aby dopasować igłę do oznaczenia N. Mapy do biegów na orientację powstają w różnych skalach. Jest to zależne od rozległości terenu, na którym odbywa się bieg. W przypadku miejskich biegów skala wynosi zazwyczaj 1:4000, co oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 40 m w terenie. W przypadku biegów na dłuższych dystansach mogą być to np. skale 1:10 000 lub 1:15 000. Jak korzystać z kompasu i orientacji. Aplikacja Google Maps ma możliwość korzystania z kompasu, czyli narzędzia, które działa poprzez pokazanie, gdzie północ jest ze względu na pola magnetyczne ziemi, a dzięki czujnikom magnetycznym, które mają najnowsze telefony komórkowe, jest w stanie do z używaj narzędzia razem z opcjami map Kompas jest niewielki i bez problemu mieści się nawet w wąskiej kieszeni. Jest to sprzęt, który dokładnie pokazuje wszystkie strony świata. Kompas jest przezroczysty, a wraz z dołączoną linijką można w bardzo łatwy sposób wyznaczyć azymut. Linijka, tak samo jak i kompas, jest wykonana ze stosunkowo słabego plastiku. 5ozl. Wyruszając w podróż lub na wędrówkę, prócz dobrych butów i ekwipunku biwakowego warto zaopatrzyć się w narzędzia, dzięki którym zawsze odnajdziemy drogę do celu. Wraz z nadejściem słonecznej pogody coraz więcej z nas szuka wytchnienia od codziennego zgiełku poszukując piękna przyrody. O ile odwiedzając znane atrakcje turystyczne lub wędrując po popularnych szlakach, nie musimy zwykle obawiać się zagubienia, to jednak schodząc z utartych ścieżek, warto znać okolicę i mieć przy sobie klasyczną mapę lub elektroniczną nawigację. 1. Dominacja smartfonów? 2. Dedykowane urządzenia do nawigacji 3. Analogowo nie znaczy gorzej 4. Co to jest kompas? 5. Kompas i mapa to zgrany duet 6. Zasady korzystania z kompasu 7. Wyznaczanie azymutu na mapie 8. Najlepsze kompasy do okazjonalnej nawigacji w terenieDominacja smartfonów?W dzisiejszych czasach posiadanie smartfona przestało być wyznacznikiem luksusu, na kieszonkowy komputer stać praktycznie każdego. Niemalże wszystkie urządzenia mają wbudowane moduły nawigacji satelitarnej, obsługujące nie tylko najbardziej znany amerykański standard GPS (Global Positioning System) ale również europejski Galileo, rosyjski GLONASS i chiński BeiDou. W połączeniu z elektronicznymi mapami, na których możemy odczytać swoją pozycję w czasie rzeczywistym, dostajemy urządzenie idealne. Ale czy na pewno?Jest to złożona kwestia. Niewątpliwie elektroniczne nawigowanie jest łatwiejsze od korzystania z map i przewodników. Podajemy miejsce docelowe, a system teoretycznie sam wyliczy optymalną trasę. Takie rozwiązanie sprawdzi się zwłaszcza w dużych aglomeracjach, gdzie łatwo zabłądzić w labiryncie to najpopularniejsze obecnie urządzenia do nawigacjiKorzystając jednak z elektronicznych nawigacji, trzeba również uwzględnić kilka potencjalnych trudności. Pierwszą jest jakość wykorzystywanej aplikacji. Oczywiście podczas podróży poprzez dobrze utrzymane miejskie ulice raczej nie trafimy na manowce. Jednak opuszczając tereny zurbanizowane możemy natknąć się na problemy. Dlatego ważne jest, aby niezależnie od stosowanego systemu precyzyjnie wprowadzić wszystkie kluczowe samochodem, warto określić, czy obrana trasa ma być najkrótsza czy optymalna. Ta pierwsza może sprowadzić pechowych podróżników nawet na gruntowe drogi w trudnym terenie (jeśli tylko znajdują się w bazie danych aplikacji). Zjazd z autostrady i zwiedzanie miejskim sedanem gliniastych wąwozów podczas podróży z Bawarii do Polski nie jest optymalnym sposobem podróżowania, a tak zdarzyło się kiedyś choć może bardziej trywialnym zagadnieniem jest przemieszczanie się po drogach płatnych. Praktycznie wszystkie programy służące do nawigacji posiadają opcję kalkulacji trasy z wyłączeniem płatnych autostrad. Przy dzisiejszych cenach może być to spora oszczędność dla portfela, przy stosunkowo niedużej stracie podróżowanie ze smartfonem w ręku jest również możliwą i fajną opcją podczas okazjonalnych wędrówek. Wprawdzie telefon nie dorówna, w większości przypadków, profesjonalnym urządzeniom służącym wyłącznie do nawigacji, ale jednak nie należy go przekreślać. Dzięki pobraniu aplikacji z odpowiednimi mapami sprawdzi się również na górskim szlaku. Jednak nie będzie to tak prosta nawigacja z punktu „A” do „B” jak w przypadku podróży samochodem. Wyznaczając trasę na elektronicznej mapie, podobnie jak w przypadku jej papierowego przodka, warto umieć odczytywać najważniejsze oznaczenia dotyczące rzeźby terenu i charakterystycznych punktów. Poruszając się pieszo w terenie, trzeba liczyć się, że trafimy na trudniejszy fragment trasy, którego pokonanie z małym dzieckiem może być strony nawigowania smartfonemTelefony mają kilka wad, które w dziczy mogą sprawić, że będą bezużyteczne. Pierwszą z nich jest uzależnienie od energii elektrycznej. Typowy smartfon użytkowany oszczędnie będzie pracował jeden do dwóch dni, zanim wyczerpie wbudowaną baterię. Oczywiście można wspomagać się powerbankami, jednak cały czas będziemy uzależnieni od dostępu do źródła problemem jest dostęp do sygnału. Zarówno telefony, jak i przenośne urządzenia służące do nawigacji muszą mieć połączenie z kilkoma satelitami, aby precyzyjnie określić pozycję. Te pierwsze do określenia położenia wykorzystują również stacje bazowe oraz Internet. W miejscach, gdzie jest dobre pokrycie sygnałem, to w zupełności wystarczy. Jednak nawet w Polsce, podróżując po głównych drogach, bywa, że nasz smartfon gubi się. Tym bardziej może się to zdarzyć w górach lub w środku lasu. Dodatkowo typowe aplikacje służące do podróżowania samochodem w takich lokalizacjach są zwykle niewystarczająco urządzenia do nawigacjiNieco inaczej ma się sprawa z urządzeniami przeznaczonymi wyłącznie do nawigacji. Nie są one tak wszechstronne jak smartfony, jednak, dzięki specjalizacji, o wiele dokładniejsze i bardziej niezawodne . Dlatego właśnie z tego typu rozwiązań korzystają zarówno doświadczeni podróżnicy, jak i urządzenia do nawigacji zwykle umożliwiają precyzyjny odczyt pozycjiUrządzenie przeznaczone wyłącznie do nawigowania ma zwykle znacznie lepszą antenę, służącą do łączenia się z satelitami. Nie jest też uzależnione od pozostawania w zasięgu stacji bazowych telefonii komórkowej. Zwykle zamknięte w mocnej, wodoszczelnej obudowie nie odmówi posłuszeństwa podczas deszczu lub po upadku na kamieniste podłoże. Zaletą dedykowanych nawigacji jest również możliwość wymiany baterii w urządzeniu. Po zabraniu zapasu odpowiednich ogniw możemy być pewni, że będziemy mogli liczyć na elektroniczne wsparcie tak długo jak to będzie potrzebne. W przypadku smartfonów, nawet po zabraniu ze sobą powerbanku, sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Zwłaszcza podczas wędrówek dłuższych niż jeden lepszej niezawodności takie rozwiązanie ma jeszcze jedną zaletę. Stosowane w dedykowanych nawigacjach elektroniczne mapy są zwykle znacznie dokładniejsze niż te, które znajdują się w popularnych aplikacjach na smartfony. I o ile te ostatnie są zupełnie wystarczające, aby zaplanować kilkugodzinną trasę po wytyczonych szlakach turystycznych, to w dziczy mogą okazać się zbyt mało się na przełaj, przez nieznany, trudny teren, trzeba uwzględnić wiele czynników. Rozpoznać punkty charakterystyczne, aby się nie zgubić oraz unikać urwisk, głębokich, rwących rzek i innych utrudnień. Część z nich nas zatrzyma, a pokonanie pozostałych może wyczerpać siły tak, że nie będziemy w stanie kontynuować marszu. Jest to ważne zwłaszcza w górach, gdzie, pomimo relatywnie małej odległości, trudny teren może uniemożliwić dotarcie do urządzenia do nawigacji okażą się nieocenioną pomocą również na wodzie. Czy to na jeziorach czy morzach i oceanach znajomość dokładnej pozycji jest kluczowa. Ludzkość wie o tym od zarania cywilizacji, dlatego właśnie podróże morskie stały przyczyną wynalezienia i rozwoju nawigacji. Obecnie żadna jednostka morska nie opuszcza portu bez sprawnie działających systemów GPS. Oferta nawigacji w x-komSmartwatche to przyszłość?Ciekawym rozwiązaniem wydają się być najbardziej zaawansowane smartwatche sportowe. Część producentów przygotowało modele, które sprawdzą się nie tylko na bieżni, ale również w terenie. Wprawdzie wydaje się, że korzystanie z nich może być obarczone podobnym ryzykiem jak w przypadku smartfonów, jednak pod wieloma względami wydają się być ciekawą sportowe mają potencjał stać się naręcznymi nawigacjami przyszłościZaawansowane smartwatche posiadają dużo wbudowanej pamięci, dzięki której wszystkie potrzebne mapy (w tym z uproszczonym topograficznym odwzorowaniem terenu) i punkty charakterystyczne są zapisywane w samym urządzeniu. Ponadto korzystają z wbudowanych anten służących do łączenia się z satelitami (wielu systemów). To sprawia, że są niezależne od sparowanego telefonu. Dodatkowo zastosowane baterie pozwalają na długi czas pracy bez konieczności smartwatche to przyszłość poręcznej nawigacji elektronicznej? Trudno na to odpowiedzieć jednoznacznie. Niewątpliwie w ostatnich latach dokonał się ogromny postęp. Są to na tyle niezawodne urządzenia, że zaczęli z nich korzystać żołnierze wojsk specjalnych (oczywiście jedynie jako z urządzeń dodatkowych, awaryjnych). Wprawdzie zegarek z nawigacją nie dostarczy jeszcze tak szczegółowych danych jak urządzenie doręczne, jednak ma wielki potencjał. W większości przypadków może okazać wystarczającym, choć nietanim rozwiązaniem. Zegarki sportowe w x-komAnalogowo nie znaczy gorzejW takich sytuacjach z pomocą przychodzi nam rozwiązanie znane ludzkości od wieków, czyli kompas i mapa. Wprawdzie w epoce Google może się to wydawać przeżytkiem, jednak cały czas to najlepsze narzędzia, za pomocą których możemy odnaleźć drogę z dala od siedzib mapy i nawigowanie za pomocą kompasu nie jest też umiejętnością trudną do opanowania. Znając kilka podstawowych zasad, możemy określić nasze położenie i wytyczyć bezpieczną trasę do celu. W sytuacji, gdy brakuje prądu lub znajdujemy się poza zasięgiem sygnału, taka wiedza może nawet ocalić życie. Zwłaszcza, że dostęp do satelitów nawigacyjnych można stosunkowo łatwo zakłócić...Co to jest kompas?Ponieważ na łamach naszego blogu omawialiśmy już dokładnie czym są kompasy, tu wystarczy wersja magnetyczny to proste urządzenie pozwalające określić kierunek tzw. „południka magnetycznego”. Najważniejszym elementem urządzenia jest igła która w polu magnetycznym Ziemi ustawia się w osi północ – południe. Pozwala to na wyznaczenie i utrzymanie kierunku przemieszczania się. Jest to szczególnie ważne w terenie gdzie jest ograniczona widoczność (mgła, gęsty las) oraz tam gdzie brak charakterystycznych punktów, które mogą wyznaczać kierunek marszu (morza, pustynie).Kompas płytkowy / zdjęcie własneWspółczesne kompasy można w skrócie opisać jako pudełko, w którym umieszczono swobodnie obracającą się igłę magnetyczną, zawieszoną nad ruchomą podziałką (limbusem) zwykle wyskalowaną w stopniach (od 0° do 360°). Sama nazwa „kompas” wywodzi się zresztą od włoskiego „compaso” oznaczającego właśnie podziałkę. Współczesne kompasy są zwykle wypełnione płynem co dodatkowo stabilizuje igłę i ułatwia kompas jest instrumentem idealnym?Kompas nie jest pozbawiony wad. Jako instrument wskazujący kierunek ziemskiego pola magnetycznego jest podatny na zakłócenia. Jednak znając zasadę jego działania możemy temu łatwo zapobiegać uzyskując precyzyjny odczyt kierunku. Kompas będzie źle działał w pobliżu magnesów oraz dużych przedmiotów zbudowanych z żelaza i stali (np. stalowego kadłuba statku). Na wskazania igły magnetycznej będą miały też wpływ przewody przewodzące prąd o dużym natężeniu. Dlatego, odczytując wskazania kompasu warto odsunąć się od linii wysokiego napięcia. Na podobnej zasadzie nie powinno się zbliżać do instrumentu przedmiotów, które są silnie naelektryzowane. Ładunki elektrostatyczne mogą mieć wpływ na ważne kompas wskazuje ziemskie bieguny magnetyczne a nie geograficzne. Dlatego na dalekiej północy i południu kompas staje się bezużyteczny gdyż następuje odchylenie igły od kierunku geograficznego (deklinacja magnetyczna). Tu istotna jest szerokość geograficzna czyli pozycja pomiędzy równikiem (0°) a biegunem (90°) Ziemi. Jednak dopiero od 85° kompasy stają się bezużyteczne (Warszawa jest położona na 52° stopniu szerokości północnej). Jak widać w Polsce odchylenie jeszcze nie przeszkadza w w wojskuSkoro kompas jest tak świetny to dlaczego w wojsku albo w lotnictwie bazuje się na precyzyjnych systemach nawigacji satelitarnej? Otóż sprawa nie jest taka oczywista. Wprawdzie systemy stosowane przez armię są znacznie precyzyjniejsze i niezależne od naziemnej infrastruktury, jednak nawet i one są podatne na zakłócenia. W minionych latach po zachwycie dokładnością, jaką niesie ze sobą technologia GPS, przyszedł czas na zimny prysznic... Również lotnicy w kokpitach samolotów prócz cyfrowych systemów nawigacyjnych posiadają instrumenty zapasowe. Jednym z nich jest busola (czyli zaawansowany kompas).Kompasy są nadal wykorzystywane w wojsku / zdjęcie US ArmyZarówno Rosjanie jak i Amerykanie (a prawdopodobnie również Chińczycy) potrafią skutecznie zakłócać sygnał przesyłany z satelitów. Powoduje to, że systemy nawigacyjne całkowicie tracą zdolność określania pozycji lub co gorsza podają ją błędnie. W przypadku operacji militarnych może się to skończyć tragicznie. Dlatego obecnie rozwijane systemy uzbrojenia traktują nawigację satelitarną jako pomocniczą bazując na tak zwanych systemach nawigacji zliczeniowej. Natomiast żołnierze wszystkich armii na świecie nadal uczą się nawigować z mapą i kompasem… Zupełnie jak ich ojcowie i i mapa to zgrany duetJuż sam kompas może nas uratować w kryzysowej sytuacji (np. wyprowadzając nas z lasu lub gęstej mgły), natomiast w duecie z mapą pozwala na precyzyjne nawigowanie, czasem lepiej niż z wykorzystaniem smartfona i standardowymi aplikacjami z wgranymi mapami. Jednak w przeciwieństwie do elektroniki wymaga podstawowej wiedzy i kompasu potrzebna będzie mapa terenu, po którym będziemy się poruszać. Nie ma znaczenia czy będą to bieszczadzkie szlaki czy też ukraińskie stepy trzeba zaopatrzyć się w mapę – im jest dokładniejsza tym lepiej. Zwykle można je kupić w specjalistycznych sklepach lub lokalnych mapyMapa to w największym skrócie graficzne odwzorowanie terenu przeniesione, w odpowiedniej skali, na arkusz papieru lub wyświetlacz. Znając podstawowe zasady można za jej pomocą nie tylko określić własną lokalizację ale, również wytyczyć optymalną trasę, która będzie omijać przeszkody terenowe takie jak strome zbocza, rzeki i mapie będą oznaczone również charakterystyczne punkty takie jak drogi, linie kolejowe, kościoły (zwykle mające wysokie wieże widoczne z daleka) czy też wysokie góry. Z narysowanych poziomic (czyli linii łączących na mapie punkty o tej samej wysokości) można odczytać kształt tych ostatnich i odnaleźć je w terenie. Mając podstawową wiedzę o czytaniu mapy (każda ma objaśnienie zastosowanej symboliki w postaci tzw. „legendy”) odnajdziemy się w nieznanym terenie, dodatkowo dzięki skali określimy również odległość do celu. Podsumowując: w sposób „analogowy” wykonamy to co zwykle oferuje smartfon albo przenośna nawigacja. Przewagą mapy i kompasu będzie całkowite uniezależnienie się od źródeł zasilania, sygnału sieci komórkowej czy też „widoczności” satelitów (a ich sygnał w stromych dolinach górskich może ulec silnemu zakłóceniu).Zasady korzystania z kompasuPierwszą czynnością, którą należy wykonać jest określenie stron świata. Igła magnetyczna kompasu ustawia się zawsze w osi północ (N) – południe (S). Zwykle koniec wskazujący północ jest pomalowany na czerwono lub oznaczony literą N. Drugi koniec igły wskazuje południe. Znając położenie obydwu biegunów bez problemu można wyznaczyć położenie wschodu (E) i zachodu (W). W precyzyjnym pomiarze pomaga ruchoma podziałka wyskalowana w stopniach (od 0° do 360°) czyli limbus. Północ na podziałce oznaczona jest jako 0° (nie należy tego jednak mylić z danymi określającymi szerokość geograficzną).Limbus pozwala nam wyznaczyć azymut czyli kąt pomiędzy północą a kierunkiem marszu (punktem docelowym). W praktyce jest to bardzo proste. W terenie odnajdujemy charakterystyczny punkt (może to być szczyt górski, charakterystyczny budynek albo wieża widokowa) a potem nakierowujemy na niego strzałkę narysowaną na podstawie kompasu. Następnie obracamy tarczą aby północ na podziałce pokrywała się ze wskazaniem igły magnetycznej. W środkowej części kompasu jest zaznaczony obszar (kreską lub małym szkłem powiększającym) gdzie można odczytać wartość wyznaczyć kierunek marszu kierunek marszu w terenie wystarczy wykonać kilka prostych czynności. Mając ustawioną wartość azymutu na limbusie należy ustawić kompas równolegle do płaszczyzny ziemi. Następnie obracamy się dookoła, aż wskazania igły magnetycznej pokryją się z osią północ-południe na podziałce. Po skalibrowaniu w ten sposób przód kompasu (zwykle strzałka zaznaczona na jego płytce) wskazuje dokładnie kierunek marszu do wyznaczonego wcześniej punktu (azymut). Co istotne nie korzystając z mapy nie musimy uwzględniać deklinacji pamiętać, że istnieją różne modele kompasów. Prócz najpopularniejszych, płytkowych są również modele gdzie podziałka jest umieszczona na tarczy wskazującej kierunki świata, natomiast to strzałka wyznaczająca azymut znajduje się na obrotowym pierścieniu. Tak działa np. kompas Helikon Ranger MK2Wyznaczanie azymutu na mapieMapa niezmiennie pozostaje niezastąpioną pomocą w trudnym terenie. Nie tylko pozwala nam odnaleźć własną pozycję, ale również ominąć czyhające na lekkomyślnych wędrowców pułapki takie jak strome zbocza, rwące, głębokie rzeki albo niebezpieczne bagna. Jednak, co może być istotne jest nieco inaczej zorientowana niż kompas. Deklinacja magnetyczna, czyli rozbieżność pomiędzy północą geograficzną (zaznaczoną na mapie) a północą magnetyczną (wskazywaną przez kompas) wynosi w Polsce 6°.Planując trasę z punktu A do punktu B często będziemy musieli wyznaczyć marszrutę przez punkty pośrednie (C i D) gdyż okaże się, że przemieszczając się najkrótszą trasą trafimy na przeszkody terenowe nie do przebycia. Wtedy będzie konieczne wyznaczenie azymutu dla punktów pośrednich (A do C, C do D, i ostatecznie D do B). Pierwszym krokiem będzie wyznaczenie wszystkich punktów na mapie i upewnienie się, ze wybrana trasa jest mapie będą naniesione charakterystyczne obiekty, które następnie będzie łatwo odnaleźć w terenieNastępnie kładziemy kompas tak aby jego brzeg łączył parę punktów, tak aby jego przód wskazywał punkt docelowy. Mapa jest już zorientowana (północ jest na górze), więc nie ma potrzeby wyznaczania kierunku za pomocą igły magnetycznej. Po połączniu punktów wystarczy tak ustawić podziałkę aby północ (0°) wskazywała dokładnie górę mapy. Pomogą w tym wydrukowane na mapie południki (pionowe linie, stanowiące część siatki mapy). Przy takim ustawieniu, na przedłużeniu strzałki kierunkowej kompasu odczytamy z podziałki wartość azymutu. Jest to azymut geograficzny (wyznaczony na mapie).Deklinacja magnetycznaAby wyznaczyć poprawnie azymut w terenie trzeba będzie uwzględnić wartość deklinacji magnetycznej. Zmienia się ona w zależności od odległości od biegunów. Dlatego przed rozpoczęciem nawigacji warto sprawdzić jej wartość dla obszaru, po którym będziemy się przemieszczać. Czasem miejscowa deklinacja jest zapisana na mapie. Można ją też sprawdzić w specjalnych modele telefonów mają wbudowane detektory pola magnetycznego. Jednak ich wskazania mogą się różnić od klasycznych kompasówSprawa jest prosta: do odczytanej z podziałki wartości trzeba dodać wartość sprawdzonej wcześniej deklinacji. Przykładowo jeśli na mapie wyznaczymy azymut 120° a deklinacja wynosi +5°, to aby dotrzeć do punktu wyznaczonego musimy na podziałce ustawić 115°. Wtedy po uwzględnieniu wartości deklinacji uzyskamy w terenie azymut identyczny z wyznaczonym na mapie. Następnie w terenie upewniamy się, że igła magnetyczna wskazuje północ na podziałce i udajemy się w kierunku wyznaczonym przez strzałkę z przodu kompasy do okazjonalnej nawigacji w terenieW sprzedaży dostępne są różnego rodzaju kompasy od najprostszych, guzikowych, poprzez płytkowe na modelach przeznaczonych do nurkowania i biegania nawigacji w terenie i z wykorzystaniem mapy najlepiej sprawdzą się modele płytkowe. Te z ruchomą podziałką dobrze sprawdzą się przy wyznaczaniu azymutu . Dodatkowo na bocznych krawędziach zwykle mają nadrukowane podziałki pozwalające na mierzenie odległości w kilometrach na mapach w popularnych skalach (zwykle 1:25000 oraz 1:50000). Niektóre modele wyposażono również w muszkę i szczerbinkę, tak aby precyzyjnie brać namiary na odległe jednak wystarczy najprostszy model guzikowy . Można go schować w przyborniku albo przypiąć do paska zegarka. Takie kompasy są niekiedy wyposażone w prosty limbus. Wprawdzie nie pozwolą na precyzyjne wyznaczenie azymutu, jednak niewątpliwie ułatwią utrzymanie kierunku pomimo powszechności elektronicznych systemów nawigacji kompasy nieprędko odejdą do lamusa. Z dala od cywilizacji sprawdzą się lepiej w wyznaczaniu kierunku niż zaawansowane smartfony. Nauka tradycyjnego nawigowania w terenie może być również wspaniałą rozrywką w gronie rodziny i przy okazji odskocznią od nieustannego patrzenia w ekran telefonu. Gdy jednak zdecydujemy się na urządzenie elektroniczne, warto sięgnąć po specjalistyczne nawigacje. Docenią je zwłaszcza doświadczeni podróżnicy, którzy planują wielodniowe wędrówki z dala od cywilizacji. Dokładnie wyliczona pozycja, na szczegółowej, elektronicznej mapie może bardzo ułatwić marsz, żeglugę, lub… przelot. Nowoczesne urządzenia mają też możliwość automatycznego wezwania pomocy w razie sytuacji z dala od utartych szlaków mogą być wspaniałą przygodą wakacyjną dla całej rodziny. Dlatego życzymy Wam, abyście zawsze bezpiecznie dotarli do celu!Kompas w pigułcePosługując się kompasem należy przestrzegać kilku zasad:- Jeżeli posiadany model ma taką możliwość należy go zamykać gdy nie jest używany (unieruchamia to igłę magnetyczną, chroniąc przed zużyciem ostrze na którym jest osadzona).- Nie należy korzystać z kompasu w czasie burzy, w pobliżu linii wysokiego napięcia i masywnych obiektów zbudowanych za stali lub żelaza, gdyż generowane przez nie pole magnetyczne zakłóci wskazania igły- Określając kierunek północy należy poczekać aż igła się ustabilizuje. Czasem zajmuje to trochę czasu, jednak tylko wtedy uzyskamy precyzyjne Link-LenczowskiOd dziecka fascynują go technologie wojskowe. Wytrwale śledzi trendy w przemyśle zbrojeniowym. Strzela i czasem nawet trafia. Zwykle w realu, bo to fajniejsze niż FPSy. Czas wolny dzieli pomiędzy dwie największe pasje: czytanie i słuchanie muzyki. Systemy GPS z roku na rok są coraz lepsze, ale wybierając się na nieznany szlak, w dalszym ciągu warto mieć przy sobie mapę oraz kompas. Ten podstawowy ekwipunek nie zawiedzie cię nawet w najtrudniejszej sytuacji. Jak korzystać z kompasu i wyznaczyć trasę na azymut? Kompas – kiedy może ci się przydać? Dobry kompas to nieocenione urządzenie podczas każdej pieszej wycieczki w nieznanym terenie lub bushcraftu. Co prawda istnieje wiele innych sposób na wyznaczenie północnego kierunku, ale szybki rzut oka na kompas jest zdecydowanie najwygodniejszym z nich. Warto jednak wiedzieć, że z kompasu skorzystasz nie tylko wtedy, gdy zgubisz się na szlaku lub zawiedzie cię nawigacja GPS. Podręczny kompas magnetyczny ułatwi ci powrót do leśnego obozowiska, a także pomoże w identyfikacji szczytów. Warto bowiem wiedzieć, że największą skuteczność kompas ma w połączeniu z mapą. Dzięki niej możesz odczytać lokalizację charakterystycznych punktów, np. szczytów, budynków, rzek itd. Na tej podstawie łatwo określisz swoją lokalizację i zadecydujesz o dalszym kierunku marszu. Szlaki, nawet te oznaczone, mogą być zarośnięte, zaorane lub rozjeżdżone przez ciężkie maszyny, dlatego czasem warto wesprzeć się mapą. Budowa kompasu – co oznaczają poszczególne linie? Klasyczny kompas składa się z niewielkiej igły zanurzonej w alkoholu, która w zasadzie jest wąskim i lekkim magnesem. Na tarczy kompasu znajduje się natomiast podziałka w stopniach oraz róża wiatrów wskazująca kierunki główne oraz pośrednie. Bardzo często znajdziesz na niej również równoległe linie ułatwiające orientację kompasu na siatce kartograficznej mapy. Kompasy turystyczne wyposażone są w dodatkowe elementy. Mogą mieć wbudowaną lupę ułatwiającą odczyt map, miary z najpopularniejszymi skalami (dzięki nim sprawdzisz odległości pomiędzy punktami). Niektóre modele kompasów mają formę zawieszki, breloka, karabińczyka lub gwizdka. Jak działa kompas? Co ciekawe, kompas wcale nie wskazuje północy, a przynajmniej nie dokładnie. Jego wskazówka wskazuje bowiem nie biegun geograficzny, a biegun magnetyczny. Ten zaś okresowo zmienia swoje położenie, dlatego im większa szerokość geograficzna, tym większe przekłamanie kompasu. Z tego względu stosuje się specjalne poprawki korygujące odczyt wskazań. Przykładowo deklinacja dla Warszawy w 2020 roku wynosi ok. 6° na zachód – to całkiem sporo. Dotyczy to jednak szczególnych sytuacji, gdy wymagana jest duża precyzja pomiaru. W amatorskiej turystyce nie ma to aż tak dużego znaczenia. Kompas a busola – czym się różnią? Oprócz kompasu, do wyznaczania drogi w terenie możesz użyć także busoli. Czym różni się ona od kompasu? Na pierwszy rzut oka wygląda podobnie. Też wyposażona jest w tarczę oraz wskazówkę wskazującą północ. W odróżnieniu od kompasu ma jednak dodatkowe elementy, takie jak obrotowy limbus ułatwiający wyznaczanie azymutu, a także celownik (muszka ze szczerbinką), który pozwala precyzyjnie namierzyć odległe punkty nawigacyjne. Znajdujące się na wewnętrznej stronie pokrywy lusterko umożliwia obserwowanie jednocześnie celu oraz wskazówki magnetycznej. Jak korzystać z kompasu? Aby wyznaczyć kierunek marszu, ustaw mapę poziomo i połóż na niej kompas. Za pomocą linii pomocniczych zrównaj oś kompasu i ustaw mapę w taki sposób, by kierunki świata zgadzały się ze wskazaniem kompasu. Orientowanie mapy to podstawa do dalszej nawigacji. Teraz pora na wyznaczenie azymutu. Azymut to nic innego, jak kąt pomiędzy charakterystycznym punktem (np. szczytem, masztem, latarnią morską, wieżą widokową) a północą. Określany jest za pomocą stopni, czyli np. 45°, 90° czy 270°, zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Dzięki wyznaczeniu azymutu bez trudu dotrzesz do danego punktu, nawet jeśli jeszcze nie widzisz go na własne oczy. Marsz na azymut będzie pomocny nawet wtedy, gdy nie masz mapy. Wówczas dobrym pomysłem jest wyznaczenie odległego punktu i ustawienie strzałki kompasu w jego stronę. Obrotową tarczę ustaw natomiast w taką stronę, by igła magnetyczna spotkała się z literką N oznaczającą północ. Dzięki temu strzałka na kompasie będzie wskazywała kierunek twojego marszu i nawet jeśli stracisz punkt z oczu, szybko obierzesz właściwy kurs. Sugerowanie się słońcem, chmurami, drzewami lub innymi elementami krajobrazu może być zgubne. W wielu przypadkach kończy się to nieoczekiwaną zmianą kierunku lub nawet krążeniem wkoło. Pomimo pojawienia się nowoczesnych pomocy nawigacyjnych, znaczenie kompasów nie poszło na marne. Czasami naprawdę potrzebujemy tego asystenta, ponieważ ma wiele zalet. Na przykład nie siedzi w najbardziej nieodpowiedniej chwili, więc nie zawiedzie nas w polu. Jak nauczyć się korzystać z kompasu? W rzeczywistości nauka korzystania z tego urządzenia nie jest wcale trudna. Aby to zrobić, potrzebujesz mapy obszaru, a właściwie kompasu. I zanim nauczysz się używać kompasu, musimy zrozumieć, jak działa jego zasada działania. Wygląd kompasów może się znacznie różnić, ale wszystkie są zaprojektowane zgodnie z jedną zasadą. Kompas ma magnetyczną igłę, która wskazuje na bieguny Ziemi. Strzałka porusza się wzdłuż skali podziałów, która jest podzielona na 360º. Również na panelu kompasu, aby ułatwić orientację, znajdują się linie odniesienia, które są równoległe do strzałki. Aby rozpocząć korzystanie z kompasu, połóż go na dłoni i podnieś go do klatki piersiowej. Tak dobrze jest zachować kompas podczas podróży. Kiedy chcesz sprawdzić mapę, połóż ją na płaskiej i twardej powierzchni, połóż kompas na górze. Następnie spójrz na igłę magnetyczną. Jeśli potrzebujesz na północ, przekręć kompas, dopóki strzałka nie pasuje do odpowiedniego znaku na skali. Podobnie można znaleźć wszystkie inne kierunki ruchu. Pamiętaj, że różnica między północnym znacznikiem geograficznym (górny punkt mapy) i północnym biegunem magnetycznym może różnić się o kilka stopni ze względu na heterogeniczne pole magnetyczne Ziemi. Konieczne jest wzięcie pod uwagę nawet najmniejszych odchyleń, ponieważ nie możesz iść tam, gdzie planowałeś jechać. Aby to zrobić, musisz wiedzieć z wyprzedzeniem deklinację magnetyczną w obszarze, w którym będziesz podróżować. Popraw kurs, odejmując go lub dodając wymaganą liczbę stopni. Zanim wyruszysz w podróż, poćwicz dobrze w domu, aby móc bez przeszkód korzystać z kompasu w swoim mieszkaniu. Jak korzystać z kompasu w lesie? Podczas poruszania się po lesie musisz od czasu do czasu wyznaczać kierunek, obracając kompas. Obracaj go, aż strzałka kierunku zbiega się z kierunkiem, biorąc pod uwagę zmiany magnetyczne terenu. Kontynuuj w określonym kierunku, trzymając kompas poprawnie. Podczas sprawdzania należy uważać, aby nie przesunąć panelu podziałów. Aby podążać we właściwym kierunku, spójrz na odległość i wskaż tam punkt orientacyjny - drzewo, słup. Po osiągnięciu punktu odniesienia określ kolejne i kontynuuj. Jeśli las jest bardzo gęsty i widoczność jest ograniczona, podziel się z towarzyszem. Poproś go, aby podszedł w kierunku wskazanym przez kompas, jeśli to konieczne, popraw to. Kiedy opuszcza pole widzenia, zadzwoń i zatrzymaj go. Jak korzystać z kompasu cyfrowego w telefonie? Nowoczesne telefony są wyposażone w wiele przydatnych funkcji. W tym, Nawigacja GPS . Pozwala to na określenie położenia obiektu z dokładnością do kilku metrów, co jest bardzo wygodne w obcym mieście. Zasada działania kompasu w telefonie jest dość prosta. Definiuje kąt obrotu. telefon komórkowy , podając dane na ekranie. Działa na bazie nawigatora GPS, z którego sygnał trafia do czujnika w telefonie. Cyfrowy kompas odczytuje informacje i przekazuje je użytkownikowi. Dane z kompasu cyfrowego są widoczne na mapie nawigatora GPS. Aby określić strony świata, możesz dodatkowo zainstalować specjalne aplikacje na swoim telefonie. Przy takim kompasie możesz łatwo poruszać się w nieznanym mieście, znajdując odpowiednie obiekty. Rzeczy których potrzebujesz-kompas-mapa z podziałką się gdzie się znajdujesz i zlokalizuj to miejsce na mapie. Upewnij się, że punkt orientacyjny, w którym stoisz to jest dokładnie ten sam, który oznaczyłeś na mapie. Upewnij się także czy punkt, do którego zmierzasz jest na mapie i zaznacz kompas na mapie i ułóż go tak by kierunki na mapie zgadzały się z kierunkami kompasu. Upewnij się sprawdzając na mapie czy kompas wskazuje odpowiedni na kompasie północ. Aby to osiągnąć trzymaj mapę i kompas w jednym miejscu i obracaj kompas aż wskazówka północy (zwykle czerwona) wyrówna się z północą zaznaczoną na mapę i kompas, aż igła wskazująca północ na kompasie zrówna się z północą wyznaczoną na twojej mapie. Teraz północ na twojej mapie zgadza się z północą się w kierunku punktu, do którego zmierzasz. Aby to zrobić usuń kompas z mapy, ale jeszcze go nie chowaj. Trzymaj kompas poziomo w stosunku do ziemi przed swoim ciałem. Ustaw swoje ciało tak by w trzymanym przez ciebie kompasie kierunek wyznaczony przez igłę zgadzał się z północą na kompasie. Upewnij się przy tym, że w pobliżu nie ma żadnych metali, które mogłyby zaburzać pracę igły magnetycznej się w kierunku wyznaczonego przez siebie punktu końcowego. Na drodze do niego staraj się wyszukiwać i zapamiętywać jakieś znaki szczególne np. kamienie czy specyficzne drzewa. Co jakiś czas sprawdzaj na mapie czy dobrze idziesz, jeżeli tak, nie zmieniaj raz obranej i ostrzeżeniaUpewnij się czy raz wyznaczony na kompasie kierunek nie uległ nagłej po jakimś czasie północ na mapie nie zgadza się z północą na kompasie na nowo ustaw kierunek tak by był idealny. Żyjemy w czasach smartfonów i pomocnej w wielu sytuacjach aplikacji Google Maps, czy innych wskazujących drogę apek. Niestety powszechna popularność pomocnych na co dzień aplikacji ma też w dłuższej perspektywie negatywny skutek. Co raz mniej korzystamy z map drogowych, a zdarza się, że mapy turystyczne również są wypierane przez smartfonowe oprogramowanie. Siłą rzeczy, wiedza o tym jak korzystać z kompasu i mapy staje się coraz mniej powszechna. Omówimy sobie w tym artykule to pierwsze urządzenie nawigacyjne, czyli kompas. - CZYTAJ TAKŻE - 5 RZECZY, KTÓRE DODATKOWO WARTO MIEĆ W PLECAKU PODCZAS PIESZEJ WĘDRÓWKI > Kompas na nadgarstek, dla poczatkujących, BEGIN prod. szwedzkiej firmy Silva Czym jest i jak działa kompas? Prostymi słowami, kompas to urządzenie służące do wskazywania północy magnetycznej. Dzięki temu pomaga nam w zorientowaniu mapy i wyznaczeniu kierunku, w którym powinniśmy się poruszać. Urządzenie to wykorzystuje tendencję swobodnie zawieszonego magnesu do ustawiania się wzdłuż linii pola magnetycznego ziemi. Kompas zbudowany jest z magnesu przyczepionego do igły, najczęściej pomalowanej na biało czerwone kolory, gdzie czerwona strona oznacza kierunek północy. Igła umieszczona jest w pudełku w sposób pozwalający jej na swobodne kręcenie się dookoła. Przestrzeń w pudełku często wypełniana jest płynem na bazie alkoholu, by zniwelować drgania igły i nadać jej większą stabilność. Tak złożona kapsuła kompasu może być dodatkowo wyposażona w przedziałkę z oznaczonymi głównymi kierunkami świata oraz stopniami pomiędzy nimi. Kapsuła kompasu najczęściej bywa osadzana na różnorodnych formach oprawek – plastikowej prostokątnej płytce do powieszenia na szyję, otwieranym pudełku, płytce przeznaczone do założenia na kciuk, na pasku podobnym do paska zegarka lub z gumkami pozwalającymi przymocować kompas na zewnętrznej stronie dłoni. Do kompasu czasami dołączane są dodatkowe akcesoria, które mają pomoc w odczycie kierunku lub w czytaniu mapy, np. lupa, przedziałka milimetrowa w różnych skalach, lampka, lusterko do precyzyjnego określania kierunku. Kompas FIELD, prod Silva Jakie są rodzaje kompasów? Poza opisanym powyżej typowym kompasem magnetycznym, możemy spotkać się z kilkoma innymi rodzajami kompasów wskazujących kierunki. Kompas geodezyjny – zasadniczo jest oparty na tej samej zasadzie, co kompas magnetyczny, jednak wyróżnia go dodatkowe wyposażenie, takie jak bardzo dokładny celownik, poziomica, czy przystosowanie do umieszczenia na statywie geodezyjnym. Ten rodzaj kompasu służy dokładnemu wyznaczaniu kątów poziomych w terenie, podczas prac geodezyjnych. Kompas geologiczny – to przyrząd wyposażony poza kompasem magnetycznym również w poziomicę, klizymetr oraz klinometr. W takim urządzeniu kompas magnetyczny służy do mierzenia kątów poziomych w terenie, klinometr służy do pomiaru kątów pionowych, natomiast klizymetr pozwala na mierzenie kąta nachylenia terenu. Powyższe pomiary pomagają geologom w pomiarze biegu warstw geologicznych ziemi. Kompas słoneczny – jest to przyrząd umożliwiający określanie kierunków świata na podstawie położenia tarczy słońca na niebie w danym momencie dnia. Do plusów tego kompasu należy niewrażliwość na anomalie magnetyczne występujące na niektórych obszarach. Pozwala również na wyznaczanie kierunków w okolicach biegunów, gdzie igła kompasu magnetycznego zachowuje się swobodnie, nie pokazując żadnego konkretnego kierunku. Do minusów oczywiście należy brak możliwości użycia takiego kompasu w nocy lub przy dużym zachmurzeniu. Żyrokompas (kompas elektromechaniczny) – to urządzenie wykorzystujące w swojej budowie żyroskop i jego właściwości. Poprzez oddziaływanie na wirowanie żyroskopu w tym rodzaju kompasu otrzymuje się oś wirowania żyroskopu zbieżną z osią wirowania Ziemi. Finalnie otrzymujemy urządzenie pozwalające na wytyczenie północy geograficznej. Kompas typu busola, RANGER SL prod Silva - CZYTAJ TAKŻE - SEN NA SZLAKU I NA DZIKO: NAMIOTY, HAMAKI, TARPY, PŁACHTY BIWAKOWE. BUSHCRAFT, A BEZPIECZNE NOCOWANIE W TERENIE > TURYSTYKA GÓRSKA W POLSCE – GDZIE NAJLEPIEJ SIĘ UDAĆ? > KOLORY SZLAKÓW – KTÓRY Z NICH JEST NAJŁATWIEJSZY? > NA CZYM POLEGA GEOCACHING? > Kompas - jakie cechy przy kupnie trzeba wziąć pod uwagę? Rozważając zakup kompasu powinniśmy przede wszystkim zadać sobie pytanie, do jakich aktywności i w jakich warunkach będziemy z niego korzystać, a także jak bardzo precyzyjnego pomiaru będziemy od kompasu bardziej sportowy charakter wykorzystania kompasu planujemy, tym większe znaczenie będzie miała dla nas szybkość ustawienia igły. Chyba najbardziej sportowy charakter wykorzystania będą miały Biegi na Orientację, podczas których kierunek dotarcia do punktu sprawdza się bez przerywania biegu. Jednocześnie odległości pomiędzy punktami są stosunkowo niewielkie i można akceptować nie do końca dokładne wyznaczenie kierunku, rekompensując je na przykład częstszym zerkaniem na kompas i korygowaniem kierunku biegu. Najwygodniejszym wyborem dla tej aktywności są kompasy, które można przymocować na kciuk, ponieważ ułatwiają szybkie korzystanie z kompasu. Poza tym ma znaczenie zastosowanie szerokiej igły, która sprawia, że kompas szybciej się orientuje (mówimy ustawieniu w 0,5 – 1 sekundę) oraz płynu w kapsule, który stabilizuje igłę. Nie bez znaczenia jest również dobra jakość plastiku z którego wykonana jest obudowa kompasu, ponieważ nie raz podczas biegu można nim uderzyć o drzewo czy rajdów na orientację nie jest potrzebne aż tak szybkie ustawianie igły, natomiast odległości do pokonania między punktami są większe, więc przydatna może okazać się ruchoma kapsuła z oznaczonymi stopniami. W takim wypadku po zorientowaniu kompasu i wyznaczeniu kierunku w którym chcemy podążać, możemy co jakiś czas kontrolować ten kierunek nawet bez zerkania na mapę, po prostu ustawiając kompas do wyznaczonej pozycji i poruszając się zgodnie z kierunkiem wyznaczonym przez strzałkę na płytce kompasu. Podczas rajdu wygodniejszy okaże się właśnie kompas płytkowy, który będziemy mieli zawieszony na szyi, łatwo i szybko dostępny podczas marszu. W tym wypadku przydatna będzie również przedziałka milimetrowa w skali mapy, która pomoże nam łatwo określić, jaką odległość musimy jeszcze pokonać między wykorzystanie kompasu często sprowadza się do zorientowania mapy podczas wyruszania w trasę lub na skrzyżowaniach czy innych punktach orientacyjnych. W tym wypadku dobrze mieć kompas, który po prostu łatwo jest przenosić i na którym wygodnie będzie nam odczytywać kierunek. Nawet w takim kompasie polecam te modele, których kapsuła wypełniona jest płynem, by zniwelować irytujące drżenie igły. Przy tego rodzaju użytkowaniu jeszcze ważniejsza będzie przedziałka do obliczania odległości, by pomóc nam w planowaniu dalszej trasy turystycznej i kontrolowaniu, kiedy powinniśmy już zmierzać w stronę samochodu lub schroniska. Kompas do pracy z mapą, prod. amerykańskiej firmy Coghlans Kompas a deklinacja magnetyczna Nie wszyscy wiedzą, że północ magnetyczna i północ geograficzna różnią się ze sobą. Deklinacja magnetyczna to nic innego jak kąt różnicy pomiędzy południkiem geograficznym, a południkiem magnetycznym, w miejscu, w którym dokonujemy pomiaru się, że wartość deklinacji uwzględnia się już na etapie tworzenia mapy. Warto posiadać taką informację, ponieważ w wypadku mapy z uwzględnioną deklinacją będziemy mogli ustawiać kompas zgodnie z południkami oznaczonymi na mapie i nie będziemy mieli przejmować się, że „rzuci nas na kierunku”.W momencie kiedy wiemy że mapa nie została obrócona o wartość deklinacji dla danej szerokości geograficznej powinniśmy uwzględnić różnicę kąta po wyznaczeniu kierunku kompasem. Wartość deklinacji dla danego obszaru sprawdzimy na przykład na portalu dla Gdyni wartość na wynosi +6° 3' co oznacza że igła kompasu odchyla się o 6° 3' na wschód od osi północy geograficznej. Niektóre kompasy posiadają na kapsule wyznaczoną przedziałkę, która pozwala obrócić kompas w sposób pozwalający na uwzględnienie deklinacji podczas wyznaczania kierunku. Bieg na orientację, z wykorzystaniem mapy i kompasu Jak dbać o kompas? Dobrą praktyką jest unikanie przetrzymywania kompasu przy innych magnesach, instalacjach elektrycznych, głośników czy innych kompasów. Poddawanie igły działaniu pól magnetycznych może w dłuższej perspektywie czasu wpływać na rozmagnesowywanie się igły, co doprowadzić może do dłuższego ustawiania się igły lub błędnych poddawane zmianom temperatur mogą zareagować zmianą objętości płynu wewnątrz kapsuły – czyli pojawi się pęcherz powietrza. Często po wzroście temperatury taki bąbel zniknie, ale czasami będzie po prostu oznaką, że warto pomyśleć o nowym sprzęcie. Taki pęcherz wprawdzie nie wpływa dramatycznie na wyznaczanie kierunku, ale potrafi zmniejszyć szybkość ustawiania się korzystania z kompasu musimy pamiętać również o trzymaniu kompasu poziomo i nie wystawiać go na bezpośrednie działanie metali i magnesów, które mogą zmienić kąt wychylania igły i skutkować złym pomiarem. Po biegu na orientację... Jakie są różnice między kompasem a busolą? Busola de facto jest kompasem magnetycznym, ale dodatkowo wyposażonym w celownik, który pomaga w dokładniejszym wyznaczeniu kierunku magnetycznego. Klasyczna busola turystyczna, z celownikiem do wyznaczania azymutu Niezależnie jak bardzo dokładne i przydatne będą stawały się aplikacje nawigacyjne w telefonach, gorąco zachęcam do spróbowania swoich sił w nawigacji z kompasem. To niedrogie, nieduże urządzenie nawigacyjne, w którym nigdy nie wyczerpie się bateria i nie straci zasięgu, a gdyby zdarzyło Ci się zgubić szlak w nieznajomym terenie zawsze wskaże Ci kierunek, w którym powinieneś podążać. Z kompasem na turystycznym szlaku...

jak korzystać z kompasu i mapy